Poniższy artykuł opracowano w oparciu o stan prawny obowiązujący w momencie powstania tego artykułu.
Redakcja nie gwarantuje aktualności tekstu w okresie późniejszym, jak również nie ponosi odpowiedzialności za ew. stosowanie się do zawartych w nim zaleceń.
Malta, oficjalnie Republika Malty, to najmniejszy kraj Unii Europejskiej
(ok. 450.000 mieszkańców). Językami urzędowymi są maltański i angielski.
Walutą jest od 1 stycznia 2008 r. euro. Wartość zamówień publicznych na
roboty budowlane, usługi oraz dostawy była szacowana w 2015 r. na ok. 1 mld
euro. Maltańscy zamawiający opublikowali w 2015 r. w Dzienniku Urzędowym UE
ogółem 361 ogłoszeń o zamówieniach o łącznej wartości ok. 430 mln euro.
Malta 1 stycznia 2017 objęła na pół roku przewodnictwo w Unii Europejskiej.
Malta wdrożyła unijne dyrektywy o zamówieniach publicznych z 2014 roku poprzez trzy rozporządzenia obowiązujące od 28 października 2016 r.:
– Rozporządzenie w sprawie zamówień publicznych (Public Procurement Regulations S.L. 174.04, w skrócie dalej „Rozporządzenie”),
– Rozporządzenie w sprawie zamówień publicznych podmiotów działających w sektorach wody, energii, transportu i usług pocztowych (Public Procurement of Entities Operating in the Water, Energy, Transport and Postal Services Sectors Regulations) oraz
– Rozporządzenie w sprawie umów koncesji (Concessions Contracts Regulations, 2016).
Teksty tych przepisów są dostępne na stronie Departamentu Zamówień (http://contracts.gov.mt/en/Resources/Pages/Resources.aspx).
Zamówień publicznych udziela się z poszanowaniem zasady równego
traktowania, niedyskryminacji, przejrzystości oraz proporcjonalności.
Ogłoszenia o zamówieniach publicznych są publikowane na platformie
elektronicznej (www.etenders.gov.mt)
prowadzonej przez Dyrektora Departamentu Zamówień Publicznych (DZP,
Department of Contracts, będący częścią Ministerstwa Finansów –
www.contracts.gov.mt) lub w
Gazecie Urzędowej (https://gov.mt/en/Government/Government%20Gazette/Pages/Government%20Gazette.aspx).
Ogłoszenia dotyczące zamówień o wartościach przekraczających progi unijne są
ponadto publikowane w unijnym publikatorze - Tender Electronic Daily
– TED (www.ted.europa.eu).
Instytucje ds. zamówień publicznych
System zamówień publicznych na Malcie jest ogromnie scentralizowany.
Możliwość samodzielnego udzielenia zamówienia zależy od jego wartości
szacunkowej oraz kategorii zamawiającego. Są cztery kategorie zamawiających.
Po pierwsze - instytucje publiczne, wskazane w załączniku 1 (schedule 1)
do Rozporządzenia, zamawiający, którzy mogą samodzielnie udzielać zamówień
publicznych, ale tylko do wartości nieprzekraczającej progu 135.000 euro. W
przypadku zamówień publicznych o wartościach większych, w ich imieniu
zamówień udziela kierowany przez Dyrektora DZP. Nawet wówczas, gdy wartość
zamówienia nie przekracza kwoty 135.000 euro zamawiający ci muszą uzyskać
zgodę Dyrektora na zastosowanie innego trybu udzielenia zamówienia
publicznego niż procedura otwarta.
Do drugiej grupy należą instytucje, dla których rolę zamawiającego pełni
poniżej progu 135.000 euro Departamentalny Komitet Zamówień Publicznych (Departmental
Contracts Committee), zaś powyżej tego progu DZP niezależnie od wartości
zamówienia. Podmioty te są wymienione w załączniku nr 2 (schedule 2)
do Rozporządzenia.
Do trzeciej grupy należą zamawiający, którzy samodzielnie udzielają swoich
zamówień publicznych niezależnie od ich wartości (są wymienione w załączniku
nr 3 – schedule 3).
Wreszcie czwartą kategorię stanowią zamawiający wskazani w załączniku nr
16 (schedule 16), którzy udzielają samodzielnie zamówień o
wartościach do 250.000 euro. W przypadku tych zamawiających postępowanie o
zamówienie prowadzi powołany w ramach każdego z nich Ministerialny Wydział
ds. Zamówień Publicznych (Ministerial Procurement Unit), który
odpowiada za zamówienia udzielane w procedurze otwartej w przedziale od
10.000 do 250.000 euro. Po przekroczeniu tej wartości, zamówień udziela DZP.
Do zadań DZP należy także monitorowanie poprawności udzielania zamówień
publicznych przez zamawiających, udostępnianie informacji oraz porad
dotyczących zamówień publicznych, a także wspieranie zamawiających i
wykonawców w inny sposób, prowadzenie „czarnej listy wykonawców” (o czym
więcej poniżej), udostępnianie tekstów zawartych umów w sprawie zamówień
publicznych. Doradczą rolę w zamówieniach publicznych pełni także Ogólny
Komitet ds. Zamówień Publicznych (General Contracts Committee),
którego członkowie (od 4 do 10) są powoływani przez premiera na okres
maksymalnie 3 lat.
Procedury udzielania zamówień publicznych
Rozporządzenie nie przewiduje dolnego progu obowiązywania jego przepisów. W przypadku zamówień o wartościach nieprzekraczających kwoty 5.000 euro jest możliwe udzielenie zamówienia na jeden z trzech następujących sposobów:
poprzez zwrócenie się bezpośrednio do wykonawców, ale pod warunkiem uzyskania co najmniej 3 ofert cenowych,
poprzez zaproszenie do składania ofert na rządowej platformie zamówień elektronicznych lub publikację w Gazecie urzędowej (patrz poniżej),
z wolnej ręki, wg uznania kierownika zamawiającego, biorąc pod uwagę wartość zamówienia, pilną potrzebę jego udzielenia, możliwości wyboru oraz dostępność przedmiotu zamówienia.
Od progu 5.000 do 10.000 euro można zastosować metodę wskazaną wyżej w
pkt. 2 i 3, zaś po przekroczeniu progu 10.000 euro konieczne jest udzielenie
zamówienia po przeprowadzeniu przetargu.
Jako, że Malta wdrożyła dyrektywę unijną 2014/24, obowiązujące przepisy
przewidują w przypadku zamówień o wartościach przekraczających progi unijne
wszystkie procedury oraz narzędzia udzielania zamówień przewidziane w
dyrektywie: procedurę otwartą, ograniczoną, konkurencyjną z negocjacjami,
dialog konkurencyjny, partnerstwo innowacyjne, procedurę negocjacyjną bez
ogłoszenia, a także aukcje elektroniczne, dynamiczne systemy zakupów oraz
zamówienia ramowe.
W przypadku zamawiających udzielających samodzielnie zamówień publicznych
zastosowanie innego trybu niż procedura otwarta wymaga uprzedniej zgody
Dyrektora DPZ (i oczywiście zaistnienia przesłanek do zastosowania danej
procedury – ocenia to również Dyrektor DPZ).
Czarna lista (black – list) wykonawców
Maltańskie przepisy przewidują prowadzenie przez Dyrektora DPZ listy wykonawców (tzw. czarnej listy), którzy są pozbawieni (przez określony czas) prawa do udziału w postępowaniach o zamówienie publiczne. Dotyczy to:
- wykonawców uznanych winnych przestępstwa przeciwko prawu pracy,
- wykonawców winnych naruszenia ich obowiązków zawodowych wywołującego wątpliwość co do ich uczciwości,
- wykonawców, co do których istnieją wiarygodne przesłanki wskazujące na to, że zawarli bezprawne porozumienie z innymi wykonawcami, naruszające uczciwą konkurencję,
- wykonawców winnych poważnego lub ustawicznego naruszania istotnych postanowień umowy w sprawie zamówienia publicznego, które prowadziło do jej wcześniejszego rozwiązania lub wypłaty odszkodowania, a także
- wykonawców przedstawiających fałszywe informacje w sprawie zamówienia publicznego lub próbujących bezprawnie wpłynąć na wynik postępowania.
Przed wpisaniem na listę wykonawca jest informowany o decyzji o wpisie
oraz powodach jej podjęcia. Wykonawcy przysługuje prawo wniesienia odwołania
od decyzji Dyrektora w terminie 10 dni od dnia jej otrzymania, pod warunkiem
wniesienia depozytu w wysokości 400 euro. Odwołanie wnosi się do nowo
utworzonego (na podstawie przepisów z 2016 r.) Trybunału w sprawie sankcji
handlowych (Commercial Sanctions Tribunal, dalej Trybunał). W
przypadku braku odwołania lub podtrzymania decyzji przez Trybunał, decyzja
Dyrektora staje się ostateczna. Skutkiem wpisania na listę jest pozbawienie
danego wykonawcy prawa do uzyskania jakiegokolwiek zamówienia publicznego
przez okres obowiązywania wpisu na listę (2 lata).
Oprócz listy prowadzonej przez Dyrektora ds. zamówień publicznych jest
jeszcze lista prowadzona przez Trybunał, na którą można trafić na wniosek
Dyrektora ds. zatrudnienia i relacji przemysłowych (Director of
Employment and Industrial Relations) za naruszanie przepisów prawa pracy
(nieprzekazanie pracownikowi umowy na piśmie, a także szczegółów dotyczących
wynagrodzenia, niewypłacenie wynagrodzenia itp.). Procedura odwoławcza jest
podobna do wyżej opisanej. Wpis na listę i związane z tym wykluczenie z
postępowań o zamówienia publiczne trwa, wg uznania Trybunału, od 6 miesięcy
do 1 roku, a w przypadku „recydywy” wykonawcy od roku do 3 lat.
Środki i procedury odwoławcze
Wykonawcom, a także potencjalnym wykonawcom, których prawa zostały naruszone poprzez niezgodne z prawem postępowanie zamawiających przysługują środki odwoławcze – możliwość wniesienia odwołania:
przed upływem terminu składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w sprawie zamówienia publicznego,
przed zawarciem umowy w sprawie zamówienia oraz
Odwołania wnosi się do Organu Odwoławczego w sprawach zamówień
publicznych (Public Contracts Review Board, adres internetowy:
http://mfin.gov.mt/en/The-Ministry/Departments-Directorates-Units/pcrb/Pages/About-Us.aspx).
Organ Odwoławczy składa się z przewodniczącego oraz dwóch członków (jeden z
nich pełni także rolę wiceprzewodniczącego). Wszystkie te osoby są
powoływane przez premiera, na 3-letnią kadencję (z możliwością jej
ponowienia). Oprócz tego premier może jeszcze powołać maksymalnie 3 członków
rezerwowych zastępujących stałych członków Organu Odwoławczego podczas ich
nieobecności.
Odwołania w przypadkach wymienionych w pkt. 1 można wnosić najpóźniej do
upływu terminu składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w
postępowaniu o zamówienie publiczne. Organ odwoławczy może uchylić
zaskarżone postanowienie dokumentacji przetargowej, w tym uchylić
dyskryminacyjne warunki udziału w postępowaniu lub specyfikacje techniczne
lub nawet unieważnić całe postępowanie o zamówienie publiczne jeżeli uzna je
za bezprawne. Wniesienie odwołania powoduje automatyczne zawieszenie
postępowania w sprawie zamówienia publicznego do czasu wydania decyzji przez
organ odwoławczy. Wniesienie odwołania jest bezpłatne.
Odwołanie w sprawach wymienionych w pkt. 2 można wnosić w ciągu 10 dni od
dnia, w którym zamawiający lub inny organ odpowiedzialny za zamówienie
publiczne wysłał do danego wykonawcy informację o decyzji podjętej w sprawie
zamówienia publicznego, w tym decyzji o udzieleniu zamówienia. Odwołanie
przysługuje, jeżeli wartość zamówienia wynosi co najmniej 5.000 euro.
Wniesienie takiego odwołania powoduje konieczność uiszczenia wpisu w
wysokości 0,5% wartości szacunkowej zamówienia ustalonej przez
zamawiającego, nie mniej wszakże niż 400 euro i nie więcej niż 50.000 euro.
Po zawarciu umowy w sprawie zamówienia publicznego możliwe jest wniesienie
odwołania w celu uznania umowy za bezskuteczną (jeśli np. zamówienie zostało
udzielone bez wcześniejszej publikacji ogłoszenia). Wniesienie takiego
odwołania wymaga uiszczenia wpisu w stałej wysokości 400 euro.
Decyzje (wyroki) organu odwoławczego zapadają po przeprowadzeniu publicznej
rozprawy. Zarówno odwołujący się jak i zamawiający (bądź ich pełnomocnicy)
mają prawo udziału i przedstawienia swoich argumentów. Decyzje organu
odwoławczego zapadają w miarę możliwości jednomyślnie lub, w przypadku gdy
nie jest to możliwe, większością głosów. Każdemu z członków organu
odwoławczego, w tym przewodniczącemu, przysługuje jeden głos.
Organem odwoławczym drugiego stopnia, do którego można zaskarżyć wyroki
organu odwoławczego jest sąd apelacyjny (Court of Appeal). Skargi do
sądu apelacyjnego wnosi się w terminie 20 dni od dnia upublicznienia decyzji
organu odwoławczego. Rozprawa (publiczna) w sprawie skargi powinna się odbyć
najpóźniej w ciągu 2 miesięcy od wniesienia skargi, zaś wyrok powinien być
wydany w najkrótszym możliwym czasie, ale nie później niż w ciągu 4 miesięcy
od rozprawy. Sąd apelacyjny ma prawo unieważnienia całego postępowania o
zamówienie publiczne, jeśli uzna słuszność skargi. Z drugiej strony, jeżeli
sąd apelacyjny uzna skargę za frywolną lub zmierzającą jedynie do
utrudnienia życia zamawiającemu, może ukarać skarżącego karą (wnoszoną na
rzecz zamawiającego) w wysokości od 1.000 do 5.000 euro.