Poniższy artykuł opracowano w oparciu o stan prawny obowiązujący w momencie powstania tego artykułu.
Redakcja nie gwarantuje aktualności tekstu w okresie późniejszym, jak również nie ponosi odpowiedzialności za ew. stosowanie się do zawartych w nim zaleceń.
W poprzednim wydaniu „Buduj z Głową” rozpoczęliśmy cykl mający przybliżyć
dostępne na rynku dekoracyjne panele trójwymiarowe. Na pierwszy ogień poszły
panele wykonane z gipsu oraz z betonu architektonicznego; tym razem
sięgniemy po płyty z włókien drzewnych (tzw. MDF), z drewna i poliuretanu.
Jak zwykle będą nas interesować ich właściwości fizyczne, sposób i miejsce
aplikacji, a także koszty ich zakupu i montażu.
Płyty MDF używane są przede wszystkim do produkcji artykułów
stolarki budowlanej, mebli, frontów szafek, blatów kuchennych i roboczych.
Znajdują też zastosowanie przy produkcji kasetonów, paneli ściennych, listew
wykończeniowych i interesujących nas paneli 3D. Płyta MDF to płyta
drewnopodobna używana jako substytut naturalnego drewna. Jej dużą zaletą
jest możliwość łatwej obróbki oraz elastyczność (może być stosowana do
powierzchni zakrzywionych). Dzięki temu pomoże stworzyć nawet najbardziej
nietypowe aranżacje zabudowy meblowej. Cechuje się dużą twardością oraz
wytrzymałością. Powstaje ona w wyniku sprasowania, w warunkach wysokiego
ciśnienia i temperatury, włókien drzewnych z dodatkiem organicznych związków
łączących i utwardzających. Jej wysoka jakość, szerokie zastosowanie
praktyczne, jednorodny skład i gęstość to cechy idealne przy obróbce
maszynowej (frezowanie, wiercenie). Posiada jednorodną, gładką powierzchnię,
co umożliwia zastosowanie do jej pokrycia szerokiej gamy farb i lakierów,
stosowanie filmu, okładzin oraz laminowanie. Dzięki tym zabiegom płyta
otrzymuje dodatkowe właściwości oraz wzmacniana jest jej trwałość.
Na rynku mamy dostępne surowe płyty MDF, o grubości od 5 do 44 mm oraz o
wymiarach 2800x2070 mm, 2800x1830 mm i 2850x2120 mm. Z takich „formatek”
możemy otrzymać gotowy produkt w postaci dekoracyjnego panelu 3D.
Najczęściej na rynku spotkamy dekoracyjne panele 3D, o wymiarach 500 na 1000
mm, 600 na 600 mm i o grubości od 16 do 19 mm. Producenci, na życzenie, są
gotowi wyprodukować panele o wielkości np. 1250 x 1250 mm, 2750 x 1250 mm
oraz o innych nietypowych rozmiarach i grubościach. Również na życzenie,
panele 3D mogą być wytwarzane z płyt MDF o podwyższonej odporności na ogień
lub wilgotność. W ofercie producentów znajdziemy płyty surowe bez podkładu,
wymagające obróbki przed malowaniem oraz płyty z białym podkładem, które
gotowe są do malowania farbami ściennymi. Kupimy też panele pomalowane
lakierem matowym lub na wysoki połysk, a także pokryte folią. Jak należy się
domyślić, parametry te wpływają na cenę produktu. Jeżeli dysponujemy
odpowiednim parkiem maszynowym, możemy pokusić się o własną produkcję paneli
3D (niezbędna będzie odpowiednia frezarka CNC).
Koszt marketowej surowej formatki MDF, o grubości 12 mm to 19÷20 zł/m², o
grubości 18 mm to 26÷28 zł/m², a o grubości 22 mm to 33÷35 zł/m². Z kolei
koszt gotowego surowego panelu o grubości 18 mm wynosi od 130 do 170 zł/m².
Ten sam panel pomalowany jednostronnie podkładem białym kosztuje od 300 do
380 zł/m²; zastosowanie białego lakieru matowego powoduje, że cena wynosi
już od 380 do 490 zł/m²; za biały lakier o wysokim połysku zapłacimy od 500
do 580 zł/m². Dopłata za panele w kolorze może wynieść 15%. Za panel o
grubości 12 mm zapłacimy około 180÷200 zł/m² (surowy), 560÷580 zł/m² (lakier
matowy), 470÷490 zł/m² (folia połysk), 350÷350 zł/m² (folia mat). Wśród
dostępnych na rynku wzorów mamy do dyspozycji zarówno bardzo proste, jak i
bardzo skomplikowane; możemy też pokusić się o własny wzór i takowy wysłać
do producenta.
Panele wykonane z płyt MDF montować można na kilka sposobów. Przede
wszystkim za pomocą kleju montażowego lub kołków mocujących. Możemy też użyć
specjalnych łączników na „klik” (część męska i żeńska). Koszt kleju
montażowego waha się od 17 do 30 zł za tubę 290/310 ml. Powinna ona
wystarczyć na ułożenie od 2 do 3 m² paneli. Z kolei za komplet łączników na
„klik” zapłacimy około 1,40 zł + 0,10 zł za kołek rozporowy fi 5 mm z
wkrętem. Fachowiec za ułożenie paneli 3D na klej zażyczy sobie od 40 do 70
zł/m² za samą robociznę.
Sprawdźmy, jak wygląda kalkulacja szczegółowa montażu paneli 3D na podstawie dostępnej bazy katalogowej KNR[*].
Z wyliczeń wynika, że stosując panele do malowania, jesteśmy w stanie
zaoszczędzić około 150 zł na 1 m² powierzchni montowanego panelu. Ciekawym
rozwiązaniem, jeżeli kogoś nie odstrasza ilość wierconych otworów, może być
montaż na system "klik", który okazuje się być tańszy o 6% do 9%, w stosunku
do montażu na klej. Obciążenie, jakie może przenieść ten system, to 5 kg na
punkt montażowy. Masa panelu MDF 3D, o wymiarze 500x1000 mm i grubości 18
mm, to około 5-6 kg.
Przejdźmy do drewnianych paneli 3D. Jeszcze kilkanaście lat temu
pomyślelibyśmy o tak popularnej wówczas drewnianej boazerii, współcześnie -
to całkiem inny produkt. Drewniane panele 3D to najczęściej sklejane ze sobą
niewielkie drewniane kostki, o różnej wielkości i grubości. Sklejone ze sobą
tworzą panele w kształcie kwadratowym, prostokątnym, heksagonalnym. Dostępne
mamy wzory w kształcie fal, kół, kostki 3D, kostki łupanej, cegiełki,
cegiełki ciosanej. Jako naturalny materiał wykorzystywany jest dąb, buk,
sosna, czereśnia, orzech amerykański, merbau i inne egzotyczne gatunki.
Otrzymamy dekory w kolorze naturalnym, barwione olejami lub bejcą, a także
lakierowane.
Rodzaj zastosowanego drewna i jego grubość decydują o cenie panelu. Za 1
m² płyty z dębu zapłacimy od 180 do 500 zł/m². Za amerykański orzech od 600
do 900 zł/m². Za sosnę i świerk od 160 do 300 zł/m². Za litr oleju
zabezpieczającego panele zapłacimy od 30 do 70 zł. Średnia wydajność to 10
m² z 1 dm³. Panele możemy przykręcić do stelaża z łat drewnianych za pomocą
wkrętów, bezpośrednio do ściany za pomocą kołków i wkrętów lub, co
najczęściej jest stosowane - za pomocą kleju montażowego. Koszt kleju
montażowego od 17 do 30 zł za tubę 290/310 ml. Powinna ona wystarczyć na
ułożenie od 2 do 3 m² paneli. Podobnie, jak przy panelach MDF, za pracę
fachowca zapłacimy od 40 do 70 zł/m² za samą robociznę.
Kolej na kosztorys dla paneli drewnianych 3D na podstawie dostępnej bazy katalogowej KNR[*].
W przypadku paneli drewnianych 3D różnica w cenie montażu pomiędzy
panelem już pomalowanym, a impregnowanym przez nas wynosi około 50 zł na 1
m².
I na zakończenie poliuretanowe panele 3D. Wykonane zostały one z
wysokiej jakości polimerów, odpornych na uszkodzenia i wodoodpornych. Są
łatwe w cięciu, klejeniu, spoinowaniu oraz malowaniu farbami
niezawierającymi rozpuszczalników. Łatwe w samodzielnym montażu. Mają
idealnie gładką powierzchnię o równych krawędziach. Są przy tym lekkie i nie
obciążają ścian. Występują w kształcie rombów, prostokątów, heksagonów,
kwadratów. Większość z nich pokryta jest farbą podkładową w białym kolorze,
ułatwiającą dalsze malowanie. Możemy też zakupić panele czerwone, żółte,
szare, czarne, etc. lub zamówić wg palet RAL, NCS. Koszt 1 m² kształtuje się
od 150 do 380 zł/m². Montowane są na klej montażowy do poliuretanu, w cenie
od 17 do 25 zł za tubę 290/310 ml, która powinna wystarczyć na ułożenie
około 3 m² paneli. Niektórzy producenci zalecają szpachlowanie i szlifowanie
styków połączeń paneli. Fachowiec za ułożenie paneli 3D na klej zażyczy
sobie od 30 do 50 zł/m² za samą robociznę. Będzie to zależało w głównej
mierze od ilości cięć, konieczności szpachlowania i szlifowania łączeń płyt.
Czas na nasze wyliczenia na podstawie normatywów z KNR-ów dla panelu z poliuretanu.
W przypadku paneli 3D wykonanych z poliuretanu, różnica pomiędzy ceną
jednostkową kolorowego panelu a malowanego przez nas wynosi około 40 zł za 1
m² na korzyść panelu do malowania.
Na podstawie kalkulacji kosztorysowej dla ww. trzech rodzajów paneli możemy
zauważyć, że największy wpływ na cenę jednostkową robót ma wartość samego
panelu 3D. Jego udział w cenie jednostkowej waha się od ok. 80% do ponad
90%. Stosując różne stawki robocizny (w naszym przypadku różnica w stawkach
wynosi ponad 20%), widzimy, że wartość robót zmienia się w przedziale od 1%
do 5%.
Kolejne typy paneli 3D, w następnych wydaniach „Buduj z Głową”.
Do kalkulacji cen jednostkowych wykorzystałem Katalogi Nakładów
Rzeczowych: 2-02 W „Konstrukcje budowlane”, AT-42 „Okładziny ceramiczne w technologii Weber DEITERMANN”, AT-13 „Roboty budowlane przy układaniu okablowania strukturalnego” (osadzenie w podłożu kołków plastikowych oraz metalowych wstrzeliwanych), modyfikując (w pozycjach tego wymagających) normatywy zużycia materiałów zgodnie z ich kartami technologicznymi i zaleceniami producentów. Do kalkulacji przyjąłem średniokrajowe ceny materiałów z kosztami zakupu oraz średniokrajowe ceny pracy sprzętu budowlanego. Wszystkie ceny netto. Ceny materiałów podstawowych: - panele MDF 3D, o wymiarach 500x1000x18 mm, z białym podkładem – 300 zł/m², - panele MDF 3D jw. lecz wykończone kolorowym lakierem matowym – 460 zł/m², - panele drewniane 3D, z drewna dębowego surowego – 380 zł/m², - panele drewniane 3D, z drewna dębowego lakierowanego – 450 zł/m², - panele poliuretanowe 3D, z białym podkładem – 250 zł/m², - panele poliuretanowe 3D, kolorowe – 300 zł/m². |