W odstępie 4 miesięcy ukazały się dwa istotne rozporządzenia wprowadzające zmiany do Warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W tym numerze BzG omawiam pierwsze z nich – z 6 listopada 2008 r.

 

Cz. I
Zmiany z 6 listopada 2008 r. (Dz.U. nr 201, poz. 1238)[1]

 

Zmiany do rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie zostały wprowadzone w wyniku implementacji dyrektywy 2002/91/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków do prawa polskiego. Uściślono też przy tej okazji zakres obowiązywania rozporządzenia oraz podniesiono wymagania w kierunku oszczędzania ciepła i energii elektrycznej w budynkach.
 

  1. Przepisy rozporządzenia stosuje się do:

- nowo wznoszonych budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych,

- użytkowanych budynków istniejących w zakresie bezpieczeństwa pożarowego i oświetlenia awaryjnego, jeżeli zagrażają one bezpieczeństwu ludzi,

- budynków nadbudowywanych, rozbudowywanych, przebudowywanych i przy zmianie sposobu ich użytkowania o powierzchni użytkowej do 1.000 m2 oraz powyżej 1.000 m2 dla obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objętych ochroną konserwatorską.

 

  1. Wymagania dla budynków wymienionych w pkt.1 mogą być spełnione w sposób inny niż określony w rozporządzeniu, a mianowicie – stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy.
     
  2. Przy nadbudowie, rozbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania budynków istniejących o powierzchni użytkowej przekraczającej 1.000 m2 wymagania rozporządzenia (z wyłączeniem wymagań charakterystyki energetycznej budynku) mogą być spełnione w sposób jaki podano w pkt. 2.
     
  3. Wprowadzono dawno już stosowany w praktyce przez rozsądnych projektantów, zakaz łączenia ze sobą przewodów w instalacjach wentylacji i klimatyzacji z pomieszczeń o różnych wymaganiach użytkowych i sanitarno-zdrowotnych. Nie dotyczy to budynków jednorodzinnych i rekreacji indywidualnej oraz wydzielonych lokali mieszkalnych lub użytkowych z indywidualną zorganizowaną wentylacją nawiewno-wywiewną (§ 150 ust.3).
     
  4. W instalacjach wentylacji mechanicznej ogólnej nawiewno-wywiewnej lub klimatyzacji komfortowej o wydajności 2.000 m3/h i więcej należy stosować urządzenia do odzyskiwania ciepła z powietrza wywiewanego o skuteczności co najmniej 50% lub recyrkulację, gdy jest to dopuszczalne. W przypadku zastosowania recyrkulacji strumień powietrza zewnętrznego nie może być mniejszy niż wynika to z wymagań higienicznych, jednak nie mniej niż 10% powietrza nawiewanego (§ 151 ust.1).
    Powyższych wymagań można nie stosować w przypadku instalacji używanych krócej niż przez 1.000 godzin w roku.
    Dla wentylacji technologicznej zastosowanie odzysku ciepła powinno wynikać z uwarunkowań technologicznych i rachunku ekonomicznego.
     
  5. W przypadku stosowania recyrkulacji powietrza w instalacjach wentylacji mechanicznej nawiewno–wywiewnej lub klimatyzacji należy stosować układy regulacji umożliwiające w korzystnych warunkach pogodowych zwiększanie udziału powietrza zewnętrznego do 100%.
    Przepisu tego nie stosuje się w przypadkach, gdy zwiększanie strumienia powietrza wentylacyjnego uniemożliwiałoby dotrzymanie poziomu czystości powietrza wymaganego przez względy technologiczne.
     
  6. Urządzenia i elementy wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być stosowane w sposób umożliwiający uzyskanie zakładanej jakości środowiska w pomieszczeniu przy racjonalnym zużyciu ciepła do ogrzewania i chłodu do chłodzenia oraz energii elektrycznej (§ 154 ust.1).
     
  7. Moc właściwa wentylatorów stosowanych w instalacjach wentylacji i klimatyzacji powinna nie przekraczać wartości określonych w poniższej tabeli:

 

Lp.

Rodzaj i zastosowanie wentylatora

Maksymalna moc
właściwa wentylatora
[kW/(m3/s)]

1

2

3

1

Wentylator nawiewny:

a) złożona instalacja klimatyzacji

b) prosta instalacja wentylacji


1,60
1,25

2

Wentylator wywiewny:

a) złożona instalacja klimatyzacji

b) prosta instalacja wentylacji

c) instalacja wywiewna

 
1,00
1,00

0,80

 

  1. Dopuszcza się zwiększenie mocy właściwej wentylatora w przypadku zastosowania wybranych elementów instalacji do wartości określonej w poniższej tabeli:

 

Lp.

Dodatkowe elementy instalacji
wentylacyjnej lub klimatyzacyjnej

odatkowa moc
właściwa wentylatora
[kW/(m3/s)]

1

2

3

1

Dodatkowy stopień filtracji powietrza

0,3

2

Dodatkowy stopień filtracji powietrza z filtrami klasy H10 i wyższej

0,6

3

Filtry do usuwania gazowych zanieczyszczeń powietrza

0,3

4

Wysoko skuteczne urządzenie do odzysku ciepła (sprawność temperaturowa większa niż 90%)

0,3

 

Wprowadzenie ograniczenia mocy wentylatorów być może zmusi projektantów do rzetelnego podejścia do zagadnienia obliczeń hydraulicznych i prawidłowego doboru wentylatora. Może też wyeliminować z rynku producentów urządzeń o niskiej sprawności lub zmusić ich do modernizacji swoich wyrobów.
Jednak wiele sformułowań użytych w tym paragrafie jest niejasnych:

- co obejmują sformułowania – prosta instalacja wentylacji, złożona instalacja klimatyzacji

- dlaczego dodatkiem objęte są urządzenia do odzysku ciepła o sprawności temperaturowej powyżej 90% - skąd znaleźć takie urządzenia

- wiele wywiewnych instalacji przemysłowych wyposażonych w sprawne urządzenia filtracyjne wymaga wentylatorów o ciśnieniu całkowitym rzędu 4000 Pa, a wtedy wskaźnik mocy może przekroczyć 6.

 

  1. Wprowadzono bardzo istotne postanowienie z punktu widzenia zapewnienia bezpieczeństwa i zdrowia osób przebywających w pomieszczeniach jak też z punktu widzenia zachowania bezpieczeństwa konstrukcji budowlanych, a mianowicie – w przypadku zastosowania w pomieszczeniach innego rodzaju wentylacji niż wentylacja mechaniczna nawiewna lub nawiewno-wywiewna, dopływ powietrza zewnętrznego, w ilości niezbędnej dla potrzeb wentylacyjnych, należy zapewnić przez urządzenia nawiewne umieszczone w oknach, drzwiach balkonowych lub w innych częściach przegród zewnętrznych (§ 155 ust.3).
     
  2. Uszczelniono budynki na przenikanie powietrza. W budynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej, a także w budynku produkcyjnym, przegrody zewnętrzne nieprzezroczyste, złącza między przegrodami i częściami przegród oraz połączenia okien z ościeżami należy projektować i wykonywać pod kątem osiągnięcia ich całkowitej szczelności na przenikanie powietrza. Natomiast dla otwieranych okien i drzwi balkonowych współczynnik infiltracji powietrza powinien wynosić nie więcej niż 0,3 m3/(m*h*daPa2/3) z tym, że powinien być zapewniony dopływ powietrza zewnętrznego o strumieniu objętości niezbędnym dla potrzeb wentylacji, najlepiej przez urządzenia nawiewne umieszczone w oknach lub drzwiach balkonowych.
    Zaleca się też przeprowadzenie sprawdzenia szczelności powietrznej budynku. Wymagana szczelność wynosi dla budynków z wentylacją:
    – grawitacyjną n50 ≤ 3,0 h-1
    – mechaniczną n50 ≤ 1,5 h-1
    gdzie: n50 oznacza liczbę wymian powietrza przy różnicy ciśnienia wewnątrz budynku i na zewnątrz równej 50 Pa.
     
  3. Wprowadzono § 180a dotyczący dopuszczalnych mocy jednostkowych oświetlenia pomieszczeń.
     
  4. Zmieniono dotychczasowy zapis § 321 mówiący, że w pomieszczeniu przeznaczonym na stały pobyt ludzi temperatura na wewnętrznej powierzchni przegród zewnętrznych powinna być wyższa co najmniej o 1°C od punktu rosy.
    Zamiast tego wprowadzono obowiązek sprawdzania według rozdziału 6 normy PN-EN ISO 13788:2003 możliwości wystąpienia kondensacji pary wodnej na powierzchni lub/i wewnątrz nieprzezroczystej przegrody zewnętrznej budynku umożliwiającej rozwój grzybów pleśniowych i narastające zawilgocenie.
    Zagadnienie zabezpieczenia przed kondensacją pary wodnej na powierzchniach przegród zewnętrznych budynków należałoby rozpatrywać również z uwzględnieniem obliczania zapotrzebowania na ciepło i wentylacji pomieszczeń.
     
  5. Ograniczono powierzchnię okien w budynkach mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego oraz określono maksymalne współczynniki przepuszczalności energii całkowitej okien i przegród szklanych we wszystkich rodzajach budynków.
     
  6. Wprowadzono obowiązek ograniczania zużycia ciepła, chłodu i energii elektrycznej w instalacjach ogrzewania, wentylacji, klimatyzacji, ciepłej wody oraz oświetlenia poprzez odpowiednie zaprojektowanie i wykonanie tych instalacji. Narzędziem ma być wskaźnik EP (kWh/m2 rok) określający roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną.
     
  7. Załącznik nr 1 zawiera Wykaz Polskich Norm przywołanych w rozporządzeniu.
    W wykazie podano miejsce przywołania danej normy (paragraf którego dotyczy norma) co pozwala na szybkie jej odnalezienie i precyzyjne zastosowanie.
    Nie ustrzeżono się jednak od błędów, np. norma PN-ISO 7858-2:1997 Pomiar objętości wody przepływającej w przewodach. Wodomierze do wody pitnej zimnej. Wodomierze sprężone. Wymagania instalacyjne. Chodzi tu oczywiście o wodomierze sprzężone.
     
  8. W załączniku nr 2 do rozporządzenia podano współczynniki przenikania ciepła U (W/m2K) dla różnych przegród budowlanych oraz okien, świetlików, drzwi i drzwi balkonowych, wrót dla określonej temperatury w pomieszczeniach.
    W załączniku tym podano również wymagania izolacji cieplnej przewodów i komponentów (nie wiadomo co autor rozporządzenia miał tu na myśli) w instalacjach ogrzewania, ciepłej wody (w tym cyrkulacji), chłodu i ogrzewania powietrzem.

 

 

Zmiany wprowadzone rozporządzeniem z 12 marca 2009 r. omówię w drugiej części artykułu.

 

 

 

 

[1] ROZPORZĄDZENIE Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 201 poz.1238, z dnia 13.11.2008)

tekst ujednolicony przez Redakcję –
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie