ZAWARTOŚĆ I UKŁAD SPECYFIKACJI

 

W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 2 września 2004 r. ustalono jednolity, usystematyzowany układ specyfikacji, obowiązujący niezależnie od tego czy specyfikacje dotyczą grup robót, rodzajów robót czy robót podstawowych.

Zgodnie z rozporządzeniem nie występuje podział specyfikacji na szczegółowe i ogólne specyfikacje techniczne.

 

W rozporządzeniu jest mowa o specyfikacjach technicznych, przy czym przewidziano możliwość opracowania tzw. ogólnej specyfikacji technicznej, w której można ujmować wspólne wymagania dotyczące robót objętych przedmiotem zamówienia. Nie ma bowiem potrzeby aby powtarzać takie same informacje, dane i wymagania w poszczególnych specyfikacjach.
Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych są opracowaniami zawierającymi zbiory wymagań, które są niezbędne do określenia standardu i jakości wykonania robót, w zakresie sposobu wykonania robót budowlanych, właściwości wyrobów budowlanych oraz oceny prawidłowości wykonania poszczególnych robót.

W celu spełnienia tych zadań specyfikacje techniczne powinny jasno określać:

 

1) wymagane właściwości materiałów i wyrobów oraz sposób kontroli tych właściwości w warunkach budowy,

2) reguły jakie powinny być przestrzegane przy wykonywaniu robót, stanowiące uzupełnienie i uszczegółowienie opisów zawartych w projektach,

3) wymagania i podstawy techniczno-organizacyjne dla potrzeb odbiorów i rozliczeń wykonanych robót.

 

Określona w § 14 ust.1 rozporządzenia zawartość specyfikacji ujęta w 10 punktach odpowiada stosowanej od lat w krajach zachodnich praktyce a także wprowadzonym w latach dziewięćdziesiątych i stosowanym w drogownictwie układem specyfikacji i obejmuje:

 

1) część ogólną,

2) wymagania dotyczące wyrobów budowlanych,

3) wymagania dotyczące sprzętu i maszyn,

4) wymagania dotyczące środków transportu,

5) wymagania dotyczące wykonania robót budowlanych,

6) opis działań związanych z kontrolą, badaniami oraz odbiorem wyrobów i robót budowlanych,

7) wymagania dotyczące przedmiaru i obmiaru robót,

8) opis sposobu odbioru robót budowlanych,

9) opis sposobu rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszących,

10) dokumenty odniesienia.

 

W celu poprawnego opracowania specyfikacji technicznych każda specyfikacja, z wyłączeniem tzw. ogólnej specyfikacji, powinna składać się z 10 punktów, co nie oznacza, iż zawsze w każdym punkcie (w szczególności dotyczy to punktów 2-5) muszą być sformułowane szczególne wymagania.

 

W punkcie 1 specyfikacji, czyli w „części ogólnej” należy podać w szczególności:

 

- nazwę nadaną zamówieniu przez zamawiającego (chodzi o nazwę, która będzie wpisana przy wypełnianiu formularza ogłoszenia);

 

- przedmiot i zakres robót budowlanych, objętych daną specyfikacją, co jest szczególnie ważne dla potrzeb późniejszego opracowania przedmiaru,

 

- wyszczególnienie i opis prac towarzyszących i robót tymczasowych (przykładowo: prace towarzyszące obejmują opracowanie szczegółowego harmonogramu wykonania prac w poszczególnych pomieszczeniach, uzgodnionego z ich użytkownikami; roboty tymczasowe obejmują: wykonanie (montaż i demontaż) rusztowań klatek schodowych, wykonanie zabezpieczeń podłóg i sprzętu,......); w punkcie tym istotne jest wskazanie wszystkich robót i prac, których obowiązek wykonania należy do wykonawcy robót budowlanych, a których sposób wyceny i rozliczeń jest określony w dalszej części specyfikacji (patrz pkt 9);
 

- informacje o terenie budowy (nie ujęte w dokumentacji projektowej) zawierające wszystkie niezbędne dane istotne z punktu widzenia:

- organizacji robót budowlanych,

- zabezpieczenia interesów osób trzecich,

- ochrony środowiska,

- warunków bezpieczeństwa pracy,

- zaplecza dla potrzeb wykonawcy,

- warunków dotyczących organizacji ruchu,

- ogrodzenia,

- zabezpieczenia chodników i jezdni;

 

- w zależności od zakresu robót budowlanych objętych przedmiotem zamówienia nazwy i kody :

- grup robót,
- klas robót,
- kategorii robót;
 

- określenia podstawowe, zawierające definicje pojęć i określeń nigdzie wcześniej nie zdefiniowanych, a wymagających zdefiniowania w celu jednoznacznego rozumienia zapisów dokumentacji projektowej i specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych.

 

W punkcie 2 specyfikacji należy wyszczególnić materiały, ze wskazaniem wyrobów budowlanych, stosowane do wykonania robót z określeniem ich właściwości, zakresu i metod badań w nawiązaniu do dokumentów odniesienia, a także sposób opakowania danego materiału, wymagania dotyczące transportu, wyładunku, składowania lub magazynowania, w zakresie mającym wpływ na wymagany standard i jakość wykonania robót; w szeregu wypadkach zamawiający w uzgodnieniu z autorem specyfikacji może podjąć decyzję, że zadowalające są wymagania określone projektami i wówczas w tym punkcie wystarczającym będzie zapis: „zgodnie z projektami”.

W punktach 3 i 4 należy podać wymagania dotyczące rodzaju i parametrów technicznych sprzętu oraz środków transportu wymaganych lub zalecanych do stosowania ze względu na rodzaje wbudowywanych materiałów, wyrobów, urządzeń i konstrukcji, a także warunki lokalizacyjne i organizacyjne; podobnie jak w punkcie 2 możliwa i spotykana jest sytuacja, gdy nie ma potrzeby formułowania ograniczeń i zaleceń odnośnie użycia sprzętu oraz środków transportu, ale wówczas należy o tym poinformować wykonawcę poprzez odpowiedni zapis np. „brak wymagań”, pamiętając o ewentualnych zapisach w SIWZ dotyczących wymagań odnośnie dysponowania przez Wykonawcę określonym potencjałem technicznym.

Punkt 5 specyfikacji powinien zawierać opis wymaganej techniki wykonania robót z podaniem sposobu wykończenia poszczególnych elementów, tolerancji wymiarowych, szczegółów technologicznych oraz wymagań specjalnych; możliwym i celowym jest przy tym odpowiednie wykorzystanie norm, aprobat technicznych oraz wydawnictw zawierających warunki techniczne wykonania i odbioru robót jako dokumentów odniesienia.

Zgodnie z rozporządzeniem punkt 6 specyfikacji ma zawierać opisać działań związanych z kontrolą, badaniami oraz odbiorem wyrobów i robót budowlanych w nawiązaniu do dokumentów odniesienia; w szczególności należy określić zasady kontroli jakości stosowanych wyrobów i wykonanych robót, w tym dotyczące pobierania próbek, badań i pomiarów zgodnie z wymaganiami norm, a w przypadku, gdy normy nie obejmują jakiegokolwiek badania stosując wytyczne krajowe albo inne procedury, zaakceptowane przez zarządzającego realizacją umowy.

Wyżej opisane punkty specyfikacji (od 2 do 6) mogą i powinny w jak najszerszym zakresie uwzględniać normy, aprobaty, specyfikacje techniczne i systemy odniesienia, o których mowa w art.30 ust.1÷3 ustawy Prawo zamówień publicznych. Należy bowiem pamiętać, że zgodnie z ustawą o normalizacji (art.5 ust.3) normy stosuje się na zasadzie dobrowolności.[1] Jednocześnie przy opisie wymagań za pomocą norm i innych wymienionych w ustawie dokumentów odniesienia, koniecznym jest wskazanie, że dopuszczalne są rozwiązania równoważne (art.30 ust.4 ustawy Pzp).

Punkt 7 dotyczący przedmiaru i obmiaru wymaga szczególnej uwagi, gdyż treść tego punktu warunkuje właściwe opracowanie przedmiaru a w konsekwencji w wielu wypadkach bezkonfliktowe rozliczenie robót z wynagrodzeniem kosztorysowym. Obecnie, w związku z odejściem przed wieloma laty od urzędowego charakteru bazy normatywnej do kosztorysowania (katalogów), zawierającej obowiązujące zasady opracowania przedmiarów dla poszczególnych rodzajów robót, żaden akt prawny nie określa jak opracować przedmiar robót. Tym samym, to

w specyfikacji technicznej należy dokładnie sprecyzować wg jakich reguł będą obmierzane i obliczane ilości robót. Wskazanym jest wykorzystanie odpowiednio zasad opisanych szczegółowo w bazie normatywnej – Katalogach Nakładów Rzeczowych (KNR) lub innych tego typu wydawnictwach.

Treść tego punktu będzie oczywiście zróżnicowana przede wszystkim w zależności od zakładanej formy wynagrodzenia oraz przyjętych podstaw i zasad kalkulacji ceny i rozliczenia robót budowlanych.

W punkcie 8 należy szczegółowo opisać procedury (zasady, tryb) i podstawy dokonywania odbiorów robót ze szczególnym uwzględnieniem robót zanikających, odbiorów częściowych, odbioru końcowego i odbioru pogwarancyjnego.

Punkt 9 specyfikacji powinien zawierać określenie sposobu rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszących wymienionych w punkcie 1 specyfikacji w szczególności ustalenia dotyczące tego, czy będą rozliczane odrębnie czy w ramach rozliczenia robót podstawowych. Od tych ustaleń zależy bowiem, czy roboty tymczasowe mają stanowić odrębne pozycje przedmiarowe, a prace towarzyszące mają stanowić przedmiot odrębnej kalkulacji ceny i rozliczenia poza robotami budowlanymi.

W punkcie 10 specyfikacji technicznej należy wymienić wszystkie wskazane jako obowiązujące przy wykonywaniu określonych w specyfikacji robót budowlanych dokumenty odniesienia niezależnie od ich przywołania w specyfikacji, załączając te spośród nich, które mogą być niedostępne dla wykonawcy. Wpisanie jako dokumenty odniesienia norm krajowych innych krajów (np. DIN) oraz wydawnictw zagranicznych może skutkować zastrzeżeniami, pytaniami a nawet protestami wykonawców, domagających się przekazania /udostępnienia tych opracowań.

 

 

PODSUMOWANIE

 

Z przedstawionego zestawienia i opisu zawartości specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych wynika, że:

- tylko część punktów może i powinna być opracowana w wyniku zlecenia na zewnątrz, np. przez biuro projektowe,

- ze względu na zakres danych zawartych w specyfikacji i przedmiarze, specyfikacje powinny być opracowane przed wykonaniem przedmiaru robót,

- specyfikacje techniczne, ponieważ zawsze występują łącznie z dokumentacją projektową, nie powinny dublować informacji, danych i wymagań zawartych w dokumentacji projektowej,

- w opracowanie specyfikacji powinien na bieżąco być zaangażowany zamawiający przekazując piszącemu specyfikacje ustalenia i wymagania będące w jego właściwości oraz uzgadniając proponowane rozwiązania.

 

W przypadku, gdy przedmiotem zamówienia jest wykonanie robót nieskomplikowanych pod względem technicznym i niewymagających pozwolenia na budowę, specyfikacje techniczne mogą być oczywiście w całości opracowane przez samego Zamawiającego.

Podsumowując, jeszcze raz warto podkreślić kluczowe znaczenie specyfikacji zarówno na etapie udzielania zamówienia jak i późniejszej jego realizacji, o czym powinni pamiętać przede wszystkim Zamawiający, ale również Wykonawcy ubiegający się o zamówienie.

 

 

 

[1] przyp.red.: zapraszamy do zapoznania się z zamieszczonym w Dziale Prawnym komunikatem MI "Stosowanie Eurokodów w projektowaniu budynków"