| R |
- koszty bezpośrednie robocizny
|
| M |
- koszty bezpośrednie materiałów
|
| Kz |
- koszty zakupu (doliczane do cen jednostkowych M)
|
| S |
- koszty bezpośrednie pracy maszyn i sprzętu budowlanego
|
| Kp |
- koszty pośrednie
|
| Z |
- zysk kalkulacyjny
|
| P |
- podatek VAT
|
| Koszty robocizny (R) |
są sumą iloczynów ilości robót, norm kosztorysowych czasu (wyrażonych w roboczogodzinach - skrót „r-g”) i stawek jednostkowych. |
| Koszty materiałów (M) |
są iloczynem ilości robót, norm kosztorysowych zużycia materiałów i ich cen jednostkowych. |
Ceny jednostkowe materiałów (M) mogą występować w dwóch postaciach:
- loco skład handlowy lub magazyn producenta – inaczej, w postaci ceny zakupu.
Do tych cen należy w kosztorysie doliczyć koszty zakupu (w tym transportu), pamiętając że zawsze obowiązkiem sprzedawcy (producenta), zgodnie ze starym kupieckim obyczajem, jest załadowanie materiałów na podstawiony przez kupującego środek transportu.
- franco skład odbiorcy (budowa) – inaczej, w postaci ceny nabycia.
Są to ceny z doliczonymi kosztami transportu.
W składniku M, mogą też wystąpić gotowe wyroby przemysłowe, jak silniki elektryczne, okna, drzwi, gotowe segmentowe ścianki działowe, dźwigi osobowe, schody ruchome ....itp., itd.
Bardzo często niektóre z wymienionych elementów są projektowane indywidualnie i wtedy ich wykonanie następuje w warsztacie firmy budowlanej, albo są zamawiane w firmie specjalistycznej, jak np. konstrukcje stalowe. Mamy wtedy do czynienia z tzw. produkcją pomocniczą, a kalkulacja wyrobów tej produkcji zatraca indywidualny charakter (patrz wstęp) i jest opracowywana podobnie do kalkulacji innych wyrobów przemysłowych przez producenta wyrobu. Metodyka takiej kalkulacji nie jest regulowana żadnymi przepisami kosztorysowymi. W kosztorysowaniu praktykuje się pobranie informacji o cenie wyrobu od wytwórcy, sprzedawcy lub z notowań.
Koszty zakupu (Kz), a w tym koszty transportu, mogą być kalkulowane dwojako:
- wskaźnikiem procentowym od wartości materiałów;
- indywidualnie, poprzez obliczenie tych kosztów uwzględniające m.in. odległości transportowe, rodzaje środków transportu, stan dróg dojazdowych, skład w magazynie przejściowym, rozładunek, załadunek, przeładunek, ubezpieczenie dostawy itp.
Ustalając wysokość kosztów zakupu należy pamiętać o coraz szerszym stosowaniu przez sprzedawców cen franco, bowiem, chcąc sprzedać towar, przywożą go klientom „za darmo”. Cóż - konkurencja i dobrze!
Ważne:
Zgodnie z formułą ceny kosztorysowej, koszty zakupu powinny być doliczone do cen jednostkowych materiałów (M), a więc nie występują jako odrębny składnik formuły (patrz - wzór kalkulacji szczegółowej)!
| Koszty pracy sprzętu (S) |
są sumą iloczynów ilości robót, norm czasu pracy sprzętu i stawek jednostkowych (cen) pracy sprzętu. W składniku sprzęt (zwłaszcza ciężki, jak: żurawie, koparki, spycharki) mogą wystąpić tzw. koszty jednorazowe. Są to koszty dostarczenia na budowę i odwiezienia z powrotem tego sprzętu oraz ewentualnego montażu, przezbrojenia i demontażu. |
Koszty jednorazowe wraz z montażem i demontażem, standardowo występują w przypadkach zastosowania na budowie żurawi szynowych.
Koszty jednorazowe powinny być doliczone do cen jednostkowych (stawek) pracy sprzętu, a jeżeli są kalkulowane indywidualnie, zostają ujawniane w kolumnie „sprzęt” i dodatkowo obciążone kosztami pośrednimi i zyskiem. Ceny jednostkowe kosztów jednorazowych (podobnie, jak wszystkie inne) można pobierać z publikowanych notowań.
Ważne:
Rusztowania metalowe oraz deskowania systemowe (Stal-Form, U-Form, Peri) są zaliczane do sprzętu budowlanego, a ich pracę kalkuluje się w maszynogodzinach zatrudnienia na budowie (maszynogodzina skrót „m-g”).
Ostatnio staje się modna i jest uprawniona kalkulacja najmu, lansowana przez Polską Izbę Gospodarczą Rusztowań, której członkowie (firmy rusztowaniowe), serwują kompletną usługę polegająca na dostarczeniu, zmontowaniu i późniejszym demontażu, licząc za ilość czasu najmu w zależności od rodzaju i wielkości (m2/ ilości szt.) dostarczonego kompletu.
Ważne:
W podanej wyżej formule kalkulacji kosztorysowej, szczegółowej, sumę składników: R+M+S, nazywamy kosztami bezpośrednimi.
Są to bowiem koszty, które można ustalić na drodze bezpośrednich i co najważniejsze, możliwych do sprawdzenia obliczeń kosztorysowych w oparciu o dane techniczne (przedmiar z projektu lub obmiary z natury) i kalkulacje odniesione do jednostek przedmiaru/obmiaru.
No tak, ale formuła ceny zawiera jeszcze dwa kolejne składniki, a są to:
| Koszty pośrednie Kp |
nazywane także kosztami ogólnymi, które najogólniej można określić jako koszty ponoszone przez firmę budowlaną (a które nie są zaliczane do kosztów bezpośrednich) związane z działalnością produkcyjną firmy na placach budowy oraz zarządzania całym przedsiębiorstwem. |
Wysokość kosztów pośrednich nie wiąże się w sposób bezpośredni z rodzajem i ilością konkretnej roboty budowlanej, wobec czego nie można dla nich określić jednostkowych norm nakładów rzeczowych. Właśnie dlatego te koszty określa się jako pośrednie, ponieważ nie można ich powiązać w sposób bezpośredni z poszczególnymi rodzajami, a zwłaszcza przedmiarami/obmiarami robót budowlanych wykonywanych na poszczególnych placach budów firmy.
Koszty pośrednie, jako kalkulacyjne kategorie kosztów robót budowlanych, obejmują dwie podstawowe grupy kosztów firmy budowlanej, a mianowicie:
- koszty zarządu firmy, zajmujące w całości wskaźnika Kp ok. 40%
- koszty ogólne budowy, zajmujące w całości wskaźnika Kp ok. 60%
Koszty zarządu firmy obejmują wszystkie koszty ponoszone przez szeroko rozumiane kierownictwo firmy, a więc nie tylko dyrekcję, ale również komórki obsługujące całe przedsiębiorstwo (jak centralny magazyn, laboratoria, produkcję pomocniczą, transport itp.).
Na strukturę kosztów zarządu firmy składają się (przykładowo):
- płace i narzuty na płace personelu zarządu,
- koszty marketingu i reklamy,
- koszty delegacji i przejazdów,
- koszty eksploatacji samochodów służbowych,
- koszty biurowe i utrzymanie obiektów ogólnego przeznaczenia, ubezpieczenia,
- koszty finansowe,
- koszty racjonalizacji i wynalazczości,
- inne koszty.
Na strukturę kosztów ogólnych budowy składają się (przykładowo):
- płace i narzuty na płace stałego personelu budowy (kierownik, majstrowie itp.),
- ubezpieczenie budowy,
- zużycie zaplecza technicznego budowy,
- zużycie sprzętu budowlanego,
- koszty bezpieczeństwa i higieny pracy,
- koszty zatrudnienia pracowników zamiejscowych,
- inne koszty.
Zgodnie z „Polskimi standardami kosztorysowania robót budowlanych” koszty pośrednie (Kp) można kalkulować kwotowo lub procentowo (do uzgodnionej podstawy naliczania), a dane pobierać z księgowości firmy, preliminarza lub notowań cenowych.
| Zysk kalkulacyjny (Z) |
może być kalkulowany kwotowo lub procentowo (do uzgodnionej podstawy naliczania). |
Ważne:
Z powyższego wynika, że żadne przepisy nie ograniczają wysokości stopy kosztów pośrednich i zysku, ani też sposobu ich naliczania.
Tę kwestię rozstrzyga rynek, jednak firmy budowlane przyjęły jednolitą zasadę naliczania i tak:
- kosztów pośrednich do robocizny, pracy sprzętu (do R i S),
- zysku do robocizny, pracy sprzętu i kosztów pośrednich (do R+S+Kp - dawniej nazywane kosztami przerobu).
W taki też sposób są prowadzone i publikowane notowania tych składników ceny kosztorysowej. Z uwagi na ten istotny fakt, nie zachęcamy naszych Czytelników (zwłaszcza w pierwszych latach kariery kosztorysanckiej) do korzystania z doliczania tych składników inaczej.
W tej sytuacji przykładowe podsumowanie kosztorysu jest następujące:
Ważne:
Opisana w „Polskich standardach kosztorysowania robót budowlanych” swoboda w ustalaniu sposobu obliczania kosztów pośrednich i zysku, nie dotyczy kosztorysowania inwestorskiego w zamówieniach publicznych (patrz dalej:- kosztorys inwestorski w zamówieniach publicznych)!
cdn.