Koszty pracy w gospodarce narodowej

Podstawowym zakresem przedmiotowym badania kosztów pracy są składniki kosztów pracy w wymiarze wartościowym, przeciętne zatrudnienie i czas pracy osób zatrudnionych (opłacony i przepracowany). Koszty pracy stanowią sumę wynagrodzeń brutto oraz pozapłacowych wydatków poniesionych w celu pozyskania, utrzymania, przekwalifikowania i doskonalenia kadr.
Do mierników kosztów pracy należą:

• przeciętny miesięczny koszt pracy na 1 zatrudnionego obliczany jako stosunek kosztów pracy poniesionych w danym okresie do przeciętnego zatrudnienia w przeliczeniu na 1 miesiąc;
• koszt pracy na 1 godzinę opłaconą – określa stosunek kosztów pracy w danym okresie do liczby godzin opłaconych w tym samym okresie;
• koszt pracy na 1 godzinę przepracowaną – obliczany jako stosunek kosztów pracy w danym okresie do liczby godzin przepracowanych w tym samym okresie.
   

Przeciętny miesięczny koszt pracy w gospodarce narodowej na 1 zatrudnionego wynosił w 2008 r. 3966,5 zł, a w 2012 r. 4758,6 zł. W czasie 4 lat wzrósł o 19,4%. Koszt pracy na 1 godzinę zarówno opłaconą jak też przepracowaną wzrósł o 22%.

 

 

Rodzaj działalności prowadzonej przez jednostkę jest podstawowym kryterium różnicującym poziom kosztów pracy. Porównanie kosztów pracy według tego kryterium wskazuje, że w 2012 r. najwyższe koszty pracy odnotowano w górnictwie i wydobywaniu (głównie w górnictwie rud metali nieżelaznych), a najniższe w zakwaterowaniu i w usługach gastronomicznych. Należy też zwrócić uwagę, że czas pracy był wykorzystywany lepiej w jednostkach prowadzących działalność usługową i gastronomiczną (wykorzystywano 87% czasu opłacanego), niż w górnictwie i wydobywaniu (wykorzystywano 82% czasu opłacanego).

 

 

Koszt pracy 1 godziny w zł w wybranych rodzajach działalności w 2012 r.

Wyszczególnienie	Koszty pracy w zł w przeliczeniu na 1 godz.
	opłaconą	przepracowaną
Górnictwo i wydobywanie	50,4	61,6
Przetwórstwo przemysłowe	25,1	29,1
Energia elektryczna	44,8	52,5
Budownictwo	25,8	29,7
Handel	23,0	26,4
Transport	26,9	30,9
Działalność finansowa	45,4	53,1
Edukacja	38,3	45,8
Opieka zdrowotna	25,5	29,6
Zakwaterowanie i gastronomia	18,10	20,9

Źródło: GUS; Koszty pracy w gospodarce narodowej w 2012 r.

 

 

 

Cechą różnicującą poziom kosztów pracy jest sektor własności.
W 2012 r. w sektorze publicznym koszty pracy były wyższe niż w prywatnym. Pracodawca musiał wyasygnować o 13% więcej środków finansowych na zatrudnienie jednego pracownika w sektorze publicznym niż prywatnym. „Droższa” była również w sektorze publicznym 1 godzina opłacona o 25%, a 1 godzina przepracowana o 28%.

Kolejną cechą mającą wpływ na wysokość ponoszonych przez pracodawcę kosztów jest wielkość jednostki. Koszt zatrudnienia 1 pracownika w 2012 r. w jednostkach dużych był o 32% wyższy niż w średnich. W jednostkach dużych w całej gospodarce 1 godzina opłacona była w 2012 r. o 26% wyższa niż w średnich, a godzina przepracowana o 28%.
Na koszty pracy wpływ ma też efektywność wykorzystania czasu pracy. W jednostkach średnich czas pracy był wykorzystywany bardziej efektywnie niż w dużych, również wyższa była efektywność wykorzystania czasu pracy w sektorze prywatnym niż publicznym.
W 2012 r. na 1000 godzin opłaconych w sektorze publicznym faktycznie przepracowano 850 godzin, a w sektorze prywatnym 867 godzin.
Natomiast w jednostkach średnich 13,1% czasu pracy opłaconego nie było przepracowane, a w jednostkach dużych 14,3%.

 

 

W 2012 r. analizowano również koszty pracy według województw. Z uzyskanych informacji wynika, że najwyższe koszty pracy osiąga woj. mazowieckie, a najniższe woj. lubelskie. Szczegółowe dane zostaną zaprezentowane w najbliższym czasie.

 

 

 

 

* Informacja została opracowana na podstawie wydawnictwa GUS (ukazującego się co 4 lata) informującego o kosztach pracy w gospodarce polskiej w różnych przekrojach.